Een hond kan nooit verkeerd gedrag vertonen!

Vaak krijg ik bij vragen over hondengedrag of zelfs bij echte problemen de indruk dat de baasjes het gedrag van hun hond verkeerd vinden. Ze vinden dan tegelijkertijd dat de hond toch beter zou moeten weten. Dat is jammer.

Allereerst zullen we eens moeten bezien wat gedrag is en waarom honden zich op een bepaalde manier gedragen. Gedrag is alles wat een hond doet. Als hij speelt toont hij spelgedrag, als hij eet toont hij eetgedrag als hij jaagt toont hij jachtgedrag en als hij slaapt toont hij slaapgedrag. Sterker nog: het is voor een hond niet mogelijk om geen gedrag te vertonen. Maar waar komt dat gedrag nu vandaan?

Gedragsveranderingen

Als een hond lekker in zijn mandje ligt te slapen en de baasjes zitten rustig op de bank te kijken naar de televisie, is er geen enkele reden voor de hond om ander gedrag te gaan vertonen. Als echter ineens de voordeurbel gaat, verandert er iets in de omgeving van de hond. De hond kan dan opstaan en blaffend naar de voordeur rennen. Ook kan hij wakker worden met een droge mond en zin hebben om wat te drinken. Er verandert in beide gevallen iets in de omgeving van de hond. In het eerste geval verstoorde de voordeurbel de rust, in het tweede geval bleek het lichaam van de hond aan te geven dat hij dorst had.

Gedrag

Als een hond een reactie vertoont op een prikkel die in zijn omgeving zijn aandacht vraagt, doet hij dat op de manier die op dat moment in hem opkomt. In eerste instantie is daar zijn aanleg verantwoordelijk voor. Als een Border Collie pupje een schaap ziet is er een kans dat hij gaat drijven. Maar hij kan ook gaan blaffen, hij kan gaan graven, hij kan zelfs gaan slapen. Zijn aanleg echter heeft ervoor gezorgd dat de keuze die hij maakt in de buurt zal liggen van gedragingen die passen bij zijn ras. We spreken daarom van een voorkeurslijst van gedragingen. Op deze lijst staat al het gedrag waartoe hij in staat is, alles dus. De volgorde van gedragingen die hij zelf kiest om in te zetten hoort bij zijn aanleg.

Ervaring

Met het gedrag dat hij inzet zal hij ook weer een ervaring opdoen. Als het schaap hem alle hoeken van het terrein laat zien is er een kans dat hij de volgende keer niet meer in eerste instantie kiest voor het drijven. Hier liep hij immers een slechte ervaring mee op. Hij kiest dan voor de nummer twee gedraging op zijn lijst. En zo gaat hij net zolang door tot hij dat gedrag heeft gevonden dat hem een plezierig gevoel geeft. En zo kan het zijn dat een Border Collie op latere leeftijd besluit om schapen te vermijden. En zo kan het ook zijn dat een Border Collie besluit om autobussen te gaan drijven. En als hij dat leuk vindt, blijft hij dat doen.

Verkeerd?

Is dit verkeerd gedrag? Nee, de hond kan niets doen aan zijn aanleg. Hierop kan hooguit de verantwoordelijke fokker worden aangesproken. Kan de hond zelf iets doen aan de ervaringen die hij opdoet en het gevoel dat dit hem geeft? Nee, de hond overkomt dit en hij zal letterlijk niets meer en niets minder doen dan ervaren…

Opvoeden

Als we ons beseffen dat een hond niets kan doen aan zijn gedrag - het kan namelijk nooit verkeerd zijn - hoeven we hem dan ook niet opvoeden? Jawel, want het gedrag van de hond kan wél ongewenst zijn. Als een hond geen zin heeft in een opdringerig kruipend kind en hij heeft de plezierige ervaring dat als hij agressie vertoont het kind verdwijnt, is het gedrag zelfs hoogst ongewenst. Willen wij ander gedrag van de hond zien, dan zullen we daar zelf een rol in moeten spelen: veranderen doet een hond niet uit zichzelf. Wij zullen de hond moeten leren dat hij met ander gedrag een veel plezieriger ervaring opdoet. Opvoeden is niets anders dan ervoor zorgen dat het door ons gewenste gedrag ook bovenaan het voorkeurslijstje van de hond komt te staan, ook al staat dit op basis van zijn aanleg pas op plek 12.

Marie Louise van Gastel, hondengedragsdeskundige

verkeerd-gedrag

Op alle (behandelings)overeenkomsten zijn van toepassing de Algemene voorwaarden van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde, gedeponeerd ter griffie van de Arrondissementsrechtbank te Utrecht onder nummer 22/2008.