We zien bij katten van alle leeftijden hartproblemen, maar het komt vaker voor bij oudere katten. Een hartprobleem kan door een aandoening in het hart zelf komen, maar het kan ook door een andere ziekte komen.
Functie van het hart
De functie van het hart is bloed door het lichaam pompen. Het bloed functioneert als een transportmiddel voor voedingsstoffen en zuurstof. Via de bloedsomloop worden alle organen voorzien van zuurstof en energie. De behoefte van het lichaam aan voedingsstoffen en zuurstof kan sterk verschillen gedurende de dag, denk maar aan verschillen tussen rust en inspanning. Bij inspanning moet er meer zuurstof en energie en dus meer bloed bij de organen komen, het hart zal harder en sneller moeten pompen. In rust, zoals tijdens het slapen, is de energie behoefte van het lichaam echter veel lager, het hart zal dan langzamer kloppen.
Het hart is een spier en bestaat uit 4 compartimenten: 2 boezems en 2 kamers. Om deze compartimenten van elkaar gescheiden te houden zitten er op 4 punten kleppen in het hart. De kleppen zorgen ervoor dat er geen bloed weg kan lekken uit de compartimenten. Het bloed wordt vanuit het lichaam naar het hart toe gepompt via de aders. Vanuit het hart wordt het dan door de longen gepompt waar zuurstof aan het bloed wordt toegevoegd. Vervolgens pompt het hart via de slagaders zuurstofrijk bloed naar de rest van het lichaam. In de organen zelf verzorgen capillairen voor de bloedvoorziening, dit zijn zeer kleine bloedvaatjes die voor uitwisseling van de zuurstof en energie zorgen.
Normaal hart
Locatie van problemen in het hart zelf
Er kunnen afwijkingen van de hartspier en/of van de hartkleppen zijn. Bij de kat zien we vaker afwijkingen van de hartspier.
-
De hartspier stelt het hart in staat het bloed door het lichaam te pompen onder druk. Als de hartspier aangetast is, dan kan het hart minder krachtig bloed wegpompen en minder druk opbouwen, waardoor bloed minder goed in de circulatie kan komen. Deze aantasting van de hartspier wordt cardiomyopathie genoemd.
-
De hartkleppen zorgen ervoor dat het bloed de juiste richting op stroomt. Als deze kleppen niet goed sluiten, dan kan er bloed de verkeerde kant op stromen, een soort lekkage. We noemen dit een klepinsufficiëntie. Er wordt dan uiteindelijk minder bloed weggepompt per hartslag, waardoor per keer dat het hart samentrekt, minder bloed in de circulatie zal komen.
Symptomen
Bij katten is er meestal sprake van een langzaam (maanden tot jaren) verlopend ziektebeeld. Een kat laat vaak niet duidelijk merken als er iets mis is. Daardoor komt het voor dat we pas in een zeer laat stadium erachter komen dat een kat een hartprobleem heeft, soms zelfs pas na een acute hartstilstand. Onderstaande symptomen kunnen dus heel plots optreden of helemaal niet.
-
Benauwdheid
Door een hartspier aandoening of klepafwijking kan het hart niet genoeg bloed rond pompen doordat er onvoldoende druk opgebouwd wordt in de bloedcirculatie, hierdoor kan het voorkomen dat er bloed in organen achterblijft. Vooral bij de longen treedt dit vaak op, men noemt dit “vocht achter de longen”. Het hart is dan niet sterk genoeg om al het bloed en vocht uit de longen weg te pompen, waardoor vocht zich ophoopt. Katten kunnen hierdoor plotseling erg benauwd worden, waarbij ze met open bek gaan ademen en er soms zelfs vocht uit de neus en mond kan lopen. Het kan snel zeer ernstige vormen aannemen waarbij uw kat kan stikken, u moet dan ook zo snel mogelijk naar de dierenarts gaan.
Bij honden en mensen gaan hartaandoeningen vaak gepaard met hoesten in rust, dat zien we bij katten minder vaak. In een vroeg stadium kunt u bijvoorbeeld opmerken dat uw kat vaker ademt per minuut dan normaal. Van belang is dat u dan probeert te tellen hoe vaak hij/zij ademt in rust. Indien dit hoger dan 40/min is, dan adviseren we u contact met ons op te nemen. -
Stolselvorming
Doordat het bloed op een andere manier door het hart wordt gepompt, kan er sprake zijn van stolsel vorming, dit stolsel wordt een thrombus genoemd. Deze stolsels worden vervolgens door het lichaam gepompt en kunnen in een orgaan of bloedvat vastlopen, dit heet een embolie. Het vastlopen kan gebeuren in een bloedvat van het hart, waardoor het hart geen bloed meer krijgt. Dit kan dan resulteren in acute dood door een hartstilstand.
Maar de thrombus kan ook vastlopen in de bloedvaten naar de achterpoten, waardoor de kat zeer acuut verlamd kan raken. Ook kan het thrombus vastlopen in de longen (longembolie), waardoor zeer acuut benauwdheid kan ontstaan. Het vastlopen van een thrombus geeft ernstige problemen en is zeer moeilijk te behandelen. Het is dan ook de grootste complicatie van hartaandoeningen bij de kat, welke vaak dodelijk afloopt.
Diagnose
De diagnose van een hartaandoening wordt gesteld middels klinisch onderzoek. Soms zijn er wel klinische symptomen maar helaas vaak niet. Wij kunnen door middel van luisteren naar het hart horen of er bijgeruisen te horen zijn. Bij een probleem met het sluiten van de kleppen in het hart is vaak een bijgeluid te horen, ook wel souffle genoemd.
Tevens kunnen we de frequentie van het hart bepalen om te kijken of het te snel of te langzaam klopt. Door de pols op te nemen kunnen we voelen hoe krachtig het hart klopt. Door naar de kleur van de slijmvliezen van uw kat te kijken kunnen we zien of de organen voldoende bloed krijgen.
Naast het lichamelijk onderzoek zijn andere onderzoeken vaak noodzakelijk om de precieze aandoening en ernst te bepalen. Het beste resultaat is door middel van een echo, hiervoor wordt u dan doorverwezen naar een specialist. Bij een echo wordt het hart in beeld gebracht en kan de functie van de kleppen en de hartspier worden bepaald.
Door middel van een röntgenfoto kunnen we ook een beeld krijgen van een hartprobleem, het hart kan bijvoorbeeld vergroot of vervormd zijn. Er kan sprake zijn van vochtophoping in de longen. Op een röntgenfoto is bijna nooit de precieze aandoening te zien, alleen een indicatie. Verder kan er een hartfilmpje gemaakt worden, een ECG. Hierbij kan de regelmaat van het hart vooral bekeken worden. Wederom is hier geen definitieve diagnose door te stellen.
Last van de haren van uw kat(ten)?
Trimmen kat
Therapie
Als door middel van een echo een duidelijke diagnose is gesteld, dan kunnen we starten met medicijnen. Helaas is het plaatsen van nieuwe kleppen bij een kattenhart te kostbaar en is het niet mogelijk het hart te vervangen bij cardiomyopathie. De medicijnen die we kunnen geven, zullen alleen ondersteunend zijn en niet genezend. Maar met medicatie kunnen we de kwaliteit van het leven wel duidelijk verbeteren en de levensduur verlengen.
Meest voorkomende aandoening bij de kat: HCM hypertrofische cardiomyopathie
De meest voorkomende hartaandoening bij de kat is de hypertrofische cardiomyopathie. Hierbij worden alle hartspieren verdikt en taaier. Er is vaak geen oorzaak voor deze verdikking te vinden, echter door sommige oorzaken buiten het hart kan de hartspier ook verdikt raken. Door de verdikking van de spier is de ruimte in het hart zelf verkleind, waardoor er zich minder bloed in het hart kan verzamelen. Er wordt bij elke hartslag dan ook relatief minder bloed door het lichaam gepompt. Het lichaam heeft echter wel bloed en zuurstof nodig. Zo zal het hart vaker moeten kloppen om voldoende bloed in het lichaam te krijgen, de frequentie zal dus stijgen. Deze stijging kan niet onbeperkt doorgaan. Er is dan ook een grote kans dat het hart zichzelf uitput omdat het continu harder moet werken.
Doordat de ruimte in het hart beperkt is, kunnen er ook veranderingen in de stroming van het bloed komen. Dit geeft weer een verhoogd risico op het ontstaan van stolsels. Doordat het hart minder goed bloed kan rondpompen, kan er ook vocht gaan ophopen in de longen wat tot ernstige benauwdheid kan leiden.
Hypertrofische cardiomyopathie komt vooral voor bij katten van middelbare leeftijd, vanaf 8 jaar. We zien het echter ook bij katten van een paar maanden oud. We zien het bij bepaalde rassen vaker en dan ook vaak op jonge leeftijd. Soms is het mogelijk een souffle te horen tijdens lichamelijk onderzoek, soms is er ook niets afwijkend aan het hart te horen. Helaas uit deze hartafwijking zich vaak voor het eerst als acute hartstilstand, acute benauwdheid en acute verlamming van de achterhand.
De behandeling van hypertrofische cardiomyopathie bestaat uit medicatie die het hart functioneler en langzamer laat kloppen en zo nodig ook anti stolling medicatie. Als het hart niet meer goed het vocht uit de longen kan pompen, dan worden ook plastabletten voorgeschreven.
Hypertrofische cardiomyopathie
Oorzaken van hypertrofische cardiomyopathie buiten het hart
Er kunnen aandoeningen in het lichaam zijn, die ervoor zorgen dat het hart niet meer goed kan functioneren. De belangrijkste is een schildklieraandoening, hyperthyreoïdie. Bij deze aandoening wordt er teveel schildklierhormoon gemaakt. Het schildklierhormoon verzorgt de snelheid van de stofwisseling. Bij een overschot van dit hormoon zal de stofwisseling te snel gaan. Uw kat zal meer gaan eten maar toch vermageren, meer gaan drinken en plassen. Het hart moet dan ook veel sneller gaan kloppen, dit kan dan schade van de hartspier veroorzaken, waardoor hypertrofische cardiomyopathie kan ontstaan.
Door een verhoogde bloeddruk wordt er teveel druk in het hart opgebouwd, dit kan dan weer schade van de hartspier geven. Een verhoogde bloeddruk kan ontstaan door een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie), maar ook door een nierprobleem. En er bestaat ook een verhoogde bloeddruk zonder oorzaak.
Bij hypertrofische cardiomyopathie is het dan ook niet alleen van belang het hart goed te behandelen, maar ook de onderliggende oorzaak aan te pakken.