Feline Infectieuze Peritonitis, FIP

FIP, of Feline Infectieuze Peritonitis

Feline Infectieuze Peritonitis is een virusziekte die veroorzaakt wordt door een coronavirus dat muteert (van samenstelling verandert tot een kwaadaardige vorm). Dit feline coronavirus is een normaal virus, dat lichte darmklachten geeft. Dit virus kan wanneer het in een lichaam aanwezig is muteren, waardoor FIP kan ontstaan. Bijna alle katten maken in hun leven wel een infectie met het coronavirus door. Wanneer je bij katten antilichamen tegen dit virus zou meten, zouden deze bij ongeveer 80-90 % aanwezig zijn. Dit wil zeggen dat deze katten ooit in hun leven in aanraking zijn geweest met het coronavirus. Slechts 1-5 % van de katten die antilichamen tegen het coronavirus bij zich dragen zal FIP ontwikkelen. Dit hangt af van meerdere factoren, zoals de afweer van de kat, de stam van het virus, andere aanwezige virusinfecties (bijvoorbeeld kattenaids) en de aanwezigheid van stress. We zien FIP vaker bij katten die jonger zijn dan 2 jaar of ouder dan 10 jaar.

Hoe veroorzaakt het gemuteerde coronavirus de ziekteverschijnselen?

In het lichaam komen meerdere ontstekingscellen voor. Eén van deze cellen is een "macrofaag", met als doel het opruimen van 'afval' in het lichaam. Het reeds gemuteerde corona virus dringt macrofagen binnen, en kan zich hierin vermenigvuldigen. Ook kan het virus zich via deze macrofagen door het lichaam verspreiden. Het lichaam reageert vervolgens met een ontstekingsreactie op de geïnfecteerde macrofagen. Hierbij ontstaan immuuncomplexen (lichaamseigen afweerstoffen die gebonden zijn aan lichaamsvreemde stoffen), die rond bloedvaatjes en in organen ontstekingen geven.

Dragers en verspreiding

Slechts een deel van de katten die een 'gewone' coronavirusinfectie hebben doorgemaakt zullen drager blijven van het virus. Ook al veroorzaakt het virus op dat moment geen ziekte, ze dragen het wel bij zich in hun lichaam. Deze dragers scheiden het virus uit via de ontlasting, het speeksel en de urine. Andere katten nemen het virus op via de bek of neus. Gelukkig is de kans klein dat wanneer een kat een coronavirus oploopt van een kat met FIP, ook FIP zal ontwikkelen, omdat dit afhankelijk is van bovengenoemde factoren.

Symptomen bij FIP; Feline Infectieuze Peritonitis

We zien 2 vormen van FIP, met verschillende symptomen:

  • De natte vorm
    Bij deze vorm van FIP bevindt er zich vrij vocht in de buikholte of de borstholte. Vaak treedt deze vorm acuut op, en is de kat erg ziek. Het vocht ontstaat door lekken vanuit de bloedvaten. Het vocht is vaak geel en 'dradentrekkend', wat typisch is voor de ziekte. Afhankelijk van waar het vocht zich bevindt is de buik dik, of de kat erg benauwd. Vaak is er als gevolg van de infectie ook koorts aanwezig.
  • De droge vorm
    Hierbij ontstaan er kleine ontstekingen in verschillende organen zoals de lever, de nieren, de ogen en de hersenen. Afhankelijk van waar de meeste ontstekingen zich bevinden zullen er ook verschillende symptomen optreden. Vaak is deze vorm chronisch.

Afhankelijk van de vorm en locatie kan er dus een hele lijst van symptomen aanwezig zijn, zoals slecht eten, koorts, een slechte vacht, sloomheid, slechte groei van kittens, vermageren bij oudere katten, oogontstekingen, een dikke buik, benauwdheid, een gele kleur van de slijmvliezen en huid, braken en diarree en eventueel neurologische verschijnselen.

Hoe stellen we de diagnose?

In het bloed zou je antilichamen tegen het coronavirus kunnen bepalen. Helaas zegt dit alleen of de kat ooit in zijn leven in aanraking is geweest met een normaal coronavirus, en niks over of dit de gemuteerde FIP-variant is.

Door middel van andere bloedonderzoeken kun je aanwijzingen krijgen die in de richting van FIP wijzen, helaas zijn deze allen niet specifiek voor FIP.

  • Gamma globulines: ontstekingseiwitten die stijgen bij ontstekingen
  • Hypo-albuminemie: laag gehalte aan albumine (meest voorkomende eiwit in het bloed)
  • Een veranderde albumine/globuline ratio kan ook kenmerkend zijn
  • Anemie: bloedarmoede (tekort aan rode bloedcellen)
  • Lymfopenie: laag aantal lymfocyten (bepaald soort witte bloedcel)
  • Verhoogde bilirubine, ALT en galzuren (waardes die iets over de leverfunctie zeggen)
  • Verhoogd ureum en creatinine (nierwaardes)
  • Wanneer de klinische symptomen en bovenstaande laboratoriumuitslagen in de richting van FIP wijzen, kan nog een bijkomende test uitgevoerd worden. Dit is de IDEXX FIP Virus RealPCR Test. Deze test wordt uitgevoerd op vocht uit de borst- of buikholte bij de natte vorm. Bij de droge vorm kan de test uitgevoerd worden op een DNAB (Dunne Naald Aspiraat Biopt, wat wil zeggen cellen die via een naald worden opgezogen uit een stukje weefsel) of op een biopt (een weggenomen stukje weefsel).

Wanneer er uit het bloed meerdere kenmerken aanwezig zijn, in combinatie met de klinische symptomen dan is dit suggestief voor FIP. Vooral de aanwezigheid van geel dradentrekkend vocht is erg suggestief. De definitieve diagnose kan pas gesteld worden na aantonen van het virus in de weefsels na de dood bij lijkschouwing.

Behandeling van FIP

Helaas is er geen adequate behandeling tegen FIP, waardoor katten met FIP zeker zullen sterven. Bij de acute natte vorm gaat dit vaak erg snel, en zal de kat binnen enkele dagen tot weken overlijden. Bij de chronische droge vorm zal sterfte binnen een aantal maanden tot jaren optreden.

Soms wordt prednison ingezet, met als doel het afweersysteem te onderdrukken. Vaak geeft dit maar een gedeeltelijke en tijdelijke verbetering. Ook kan interferon worden ingezet, wat een antivirale werking heeft, maar ook dit middel geeft een gedeeltelijk en tijdelijk effect.

Hoe is FIP te voorkomen?

Het is vooral belangrijk om een infectie met het coronavirus te voorkomen. Dit berust vooral op een goede hygiëne. Denk bijvoorbeeld aan voldoende kattenbakken, het regelmatig desinfecteren van de kattenbakken en het niet in de buurt plaatsen van de kattenbakken bij eet- en voerbakjes. Vooral op plekken waar grotere groepen katten bij elkaar leven (bijvoorbeeld catteries) is het risico groter. Hierbij is het verstandig de katten in kleine groepjes onder te brengen. Verstandig is het de levensomstandigheden zo goed mogelijk te houden, dit wil zeggen goede voeding, frisse lucht, het voorkomen van stress enzovoort.

Feline-infectieuze-peritonitis-FIP

Kat met een dikke buik, kenmerkend voor FIP

Op alle (behandelings)overeenkomsten zijn van toepassing de Algemene voorwaarden van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde, gedeponeerd ter griffie van de Arrondissementsrechtbank te Utrecht onder nummer 22/2008.