Urine-incontinentie

Onder urine incontinentie wordt het verlies van urine verstaan. Dit verlies van urine kan actief (ofwel bewust) of passief (ofwel onbewust) optreden. Het is een vaak voorkomend probleem, we zien het meer bij teven dan bij reuen. Het is een groot probleem voor u en uw hond. Bij uw hond kunnen er vachtverkleuringen optreden en de vacht kan gaan stinken. Er is een veel grotere kans op huidinfecties in het liesgebied en sommige honden krijgen gedragsproblemen doordat ze zich ongemakkelijk voelen. Ook voor u kan het een groot probleem zijn. Zeker als uw hond de hele dag door urine verliest, het wordt dan veel lastiger om uw hond overal mee naar toe te nemen.

Oorzaken van urine incontinentie

Om er achter te komen of er sprake is van actief of passief urineverlies bij uw hond, moet eerst bekeken worden wanneer en hoe het urineverlies optreedt en of er nog andere problemen zijn. Aan de hand van de anamnese, geslacht en leeftijd worden bepaalde oorzaken meer of minder waarschijnlijk.

Bewust of actieve urine incontinentie

Bij bewust urine verlies neemt uw hond actief de plashouding aan en plast op de verkeerde plaats en/of op het verkeerde tijdstip. Hierbij is het van belang of uw hond kleine of grote plassen doet, wanneer hij plast en of hij vaker plast.

De belangrijkste oorzaken van bewuste urine incontinentie zijn:

  • Gedragsproblemen
    Gedragsproblemen zoals dominantie, verlatingsangst en verveling zijn bekende oorzaken voor actief urineverlies. Er zijn dan geen lichamelijke afwijkingen aanwezig. Bij dominantie problemen kan uw hond op zeer aparte plaatsen gaan plassen, zoals op bed of op kleding of zelfs op uw schoenen terwijl u ze aanheeft. U kunt altijd contact opnemen met een hondengedragstherapeut om u te helpen met deze problemen. Er bestaat ook medicatie om eventuele angsten te verminderen.
  • Ziektes waardoor veel plassen en veel drinken (polyurie en polydipsie)
    Als uw hond meer dan normaal moet plassen, dan kan het zijn dat hij het niet meer kan ophouden. Zo kan hij bewust op verkeerde plekken en/of op verkeerde tijdstippen gaan plassen. Er is meestal sprake van grote plassen. Er zijn veel verschillende oorzaken voor te veel plassen, bijvoorbeeld nierproblemen, suikerziekte of leverproblemen. Doordat uw hond teveel plast, zal hij ook teveel drinken. Het kan u opgevallen zijn dat hij plots veel meer drinkt (u moet de waterbak veel vaker bijvullen), soms valt het juist op dat de urine er anders uitziet (wateriger, minder geel). Aan de urine kunnen we zien of er sprake is van teveel plassen. Als uw hond inderdaad teveel plast en drinkt, dan zal bloedonderzoek noodzakelijk zijn om meer duidelijkheid te krijgen.
  • Blaasontstekingen
    Bij een blaasontsteking is de aandrang om te plassen sterk verhoogd, waardoor hij bewust ongepast plasgedrag kan vertonen. Vaak is er ook sprake van dysurie, dit betekent moeite met plassen. Er worden meerdere kleine plasjes op ongepaste plekken gedaan. De belangrijkste oorzaken van blaasontstekingen zijn bacteriën en kristallen. Bij een bacteriële infectie zal een antibioticum ingezet moeten worden, bij kristallen (blaasgruis) zijn speciale diëten noodzakelijk. 
    Om onderscheid te maken tussen een blaasontsteking en/of veel plassen en drinken is urine onderzoek noodzakelijk. Hierbij kan het concentrerend vermogen gecontroleerd worden (het soortelijk gewicht), bij veel plassen zal er sprake zijn van verdunde urine. Bij blaasontstekingen zijn er vaak ontstekingscellen en bloedcellen in de urine aanwezig, de zuurgraad is ook vaak veranderd. Als aan bacteriën gedacht wordt, kan een kweek worden ingezet, voor kristallen moet naar het sediment gekeken worden. Bij gedragsproblemen is het wat lastiger, de urine is dan niet afwijkend. De anamnese wordt dan erg belangrijk om tot deze diagnose te komen. Het is dan ook erg handig als u urine van uw hond meeneemt als u bij ons langs komt, ochtendurine is dan het beste. U kunt dit meenemen in een schoon potje.
  • Vreugde plas
    Een bijzondere vorm van bewuste urine incontinentie is het vreugde plasje, wat vaak gezien wordt bij pups en hele enthousiaste honden. Ze doen dit wel bewust, maar niet expres. Door de opwinding en enthousiasme wordt de druk in de buik verhoogd waardoor de blaas per ongeluk leeggedrukt wordt. Het is erg lastig om honden te trainen minder enthousiast te reageren, maar dit is wel de oplossing hiervoor.

Onbewuste urine incontinentie

Onbewust urine verlies gebeurt meestal tijdens het slapen of tijdens het liggen in zijligging. Soms verliest hij ook enkele druppels tijdens het in beweging komen. Uw hond heeft zelf dus niet door dat hij urine verliest, maar hij merkt wel de consequenties ervan. Dit kan een natte mand zijn, maar ook straf krijgen van u voor het plassen op de verkeerde plek.

De belangrijkste oorzaken van onbewuste urine incontinentie zijn:

  • Neurologische problemen (rugklachten, trauma)
    Door neurologische problemen is de zenuwvoorziening vanuit de rug en het ruggenmerg naar de blaas beschadigd. De blaas kan dan overvol raken (overloopblaas) omdat er geen signalen komen dat de blaas te vol is en dat er geplast moet worden. De blaas raakt dan zo vol, dat hij letterlijk overstroomt, waardoor urine gelekt wordt. Vaak zijn er nog meer (neurologische) symptomen te zien bij uw hond als hier sprake van is, zoals parese (spierzwakte) van de achterhand en/of incontinentie voor ontlasting.
    Bij tijdelijke schade van de zenuwen is rust en het ondersteunen van de blaasleging noodzakelijk. Sommige schade is echter niet te genezen.
  • Problemen met de blaaskringspier (sphincter)
    Een slecht werkende blaaskringspier is de meest voorkomende oorzaak van onbewust urineverlies en wordt vaak gezien bij de gecastreerde (in volksmond gesteriliseerde) teef. Deze incontinentie wordt veroorzaakt door het wegvallen van de oestrogenen (geslachtshormonen) na sterilisatie/ castratie. Dit heeft een negatief effect op de spanning van de plasbuis, de plasbuis wordt dan niet meer goed dichtgedrukt en blijft zelfs een beetje open staan.
    Echter meerdere factoren dragen hieraan bij. Sommige rassen hebben een verhoogde kans op urine incontinentie na sterilisatie/castratie; voorbeelden zijn de Boxer, Dobermann, Poedel, Teckel, Bobtail, Rottweiler en de Ierse setter. Zeker als de sterilisatie/ castratie voor de eerste loopsheid plaats vindt, dan is het risico op het ontwikkelen van urine incontinentie sterk vergroot. We zien dit bij 5-20% van de teven die een sterilisatie hebben ondergaan. Bij 75% van de teven treedt de urine incontinentie voor het eerst op binnen 3 jaar na operatie en bij 87% binnen 5 jaar. 
    De positie van de blaas in de buik speelt hierbij ook een rol. Als de blaas verder naar achter in het bekkenkanaal ligt (pelvic bladder), dan kan er meer druk op de blaas komen te staan. Hierdoor wordt de druk op de blaaskringspier groter waardoor deze kan gaan lekken. De plasbuis is bij deze dieren ook korter waardoor deze makkelijker open blijft staan. Dieren met overgewicht hebben ook meer druk op de blaas door vet in de buik en als gevolg dezelfde klachten. Bij teefjes van de grote rassen met overgewicht en/of een ver naar achteren gelegen blaas is de kans op urine incontinentie na sterilisatie/castratie dus groter dan wanneer dit niet het geval is. Voor therapie zie hieronder.
  • Anatomische/aangeboren afwijkingen
    Een enkele keer komt het ook voor bij jonge honden in combinatie met aangeboren afwijkingen. Soms verdwijnt deze klacht na de eerste loopsheid, dit heeft wel als consequentie dat na castratie deze klacht mogelijk zal terugkeren. De meeste aangeboren afwijkingen van de urinewegen worden vaak al op jonge leeftijd door de fokker of de nieuwe eigenaar opgemerkt, verder onderzoek naar de oorzaak is dan noodzakelijk. Dit gebeurt vaak in de vorm van een echo, soms is verder onderzoek en operatief ingrijpen nodig.
  • Gedeeltelijke obstructie van de urinewegen (door een steentje of tumor)
    Bij een verstopping van de urineweg zien we dat het dier helemaal of slechts zeer moeizaam kan plassen. Een gedeeltelijke obstructie geeft een zodanige drukverhoging in de blaas dat deze kan gaan lekken. Als er sprake is van een verstopping, dan zullen we de blaas moeten katheteriseren en verder onderzoek moeten doen.

Therapie

Gezien het grote aantal oorzaken van urine incontinentie is de therapie en prognose dus zeer variabel. De meeste therapieën zijn hierboven al besproken.
De meest voorkomende oorzaak van blaaskringspier problemen (zoals gezien na de sterilisatie van uw hond) kunnen vaak behandeld worden met medicijnen. Door deze medicatie wordt de spanning in de plasbuis weer verhoogd en wordt de kringspier gestimuleerd waardoor de incontinentie problemen vaak verholpen zijn. Er zijn 3 soorten medicijnen die geprobeerd kunnen worden, we moeten kijken welk medicijn geschikt is voor uw hond. Vaak moet deze medicatie dan wel levenslang gegeven worden.

Volgens het nieuwe diergeneesmiddelenbesluit en de diergeneesmiddelenregeling is het verboden om merknamen van diergeneesmiddelen, die alleen bij een dierenarts en niet in een dierenwinkel verkrijgbaar zijn op het internet te vermelden.

Nog enkele tips

Laat uw hond ’s avonds nog even uit voor het slapen, zodat hij de blaas voor het slapen volledig kan legen. Hou uw hond goed op gewicht, overgewicht kan de klachten verergeren. 
U mag niet de wateropname beperken voordat we weten wat er aan de hand is!
Probeer niet boos te worden als uw hond per ongeluk in huis plast, zeker bij de onbewuste oorzaken maar ook bij de meeste bewuste oorzaken kan uw hond er niets aan doen. Hij zal dan eerder bang van u worden dan dat hij er iets van leert.

Op alle (behandelings)overeenkomsten zijn van toepassing de Algemene voorwaarden van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde, gedeponeerd ter griffie van de Arrondissementsrechtbank te Utrecht onder nummer 22/2008.